Kunst kijken met je handen

Jan Annemans voelt aan de lijst van het schilderij De overstroming van Magritte. Foto door Antoine Tas

Blinde kunstliefhebbers kunnen voortaan genieten van de beroemde Belfius-collectie. Door te voelen maken zij tijdens speciale rondleidingen kennis met Belgische topstukken. ‘Wij zien meer details dan mensen die zien.’

Brussel – ‘Dit zijn glasscherven’, zegt Jan Annemans. De blinde man voelt aan een kunstwerk van de hedendaagse Vlaamse artiest Leo Copers van dertig bij dertig centimeter. ‘Inderdaad’, zegt gids Machteld De Schrijver. ‘In de hoek ligt het grootste stuk.’ Annemans voelt. ‘Dat is de hals van een fles! Waren die scherven ooit een geheel?’ ‘Ja’, zegt De Schrijver. ‘Copers heeft een gebroken oranje vaas in een perfect vierkant neergelegd. Hij speelt met gevaar en zet de wereld op zijn kop.’

Blinden en slechtzienden krijgen van Belfius dit jaar voor het eerst gratis rondleidingen door de beroemde kunstverzameling van de bank. Die telt 4500 werken van Vlaamse kunstenaars, van Rubens tot hedendaagse artiesten. Gids De Schrijver van vereniging zonder winstoogmerk Culturama leidt de bezoekers op de elfde en twaalfde verdieping van het bankkantoor in Brussel langs topstukken van schilders Delvaux en Van Rysselberghe. Twee vrouwen dragen een ingeklapte blindenstok en begeleiden hun man.

Met plastic handschoenen aan mogen de visueel gehandicapten de beelden betasten. Naast Het zotte geweld, een beeldhouwwerk van Rik Wouters, valt ook een bronzen beeld van een schildpad en een bal door Jan Vercruysse in de smaak. ‘Fantastisch’, zegt Roger Vandemeerssche. ‘Een schildpad die geen vat krijgt op de wereld, prachtig vormgegeven. En wat een oog voor detail.’

‘Zij nemen plooien en details
waar die ik niet zie’

Halve vrouw

Behalve beelden, waaraan de deelnemers kunnen voelen, gaat de groep ook langs schilderijen. De Schrijver bespreekt uitvoerig de composities, opdat ook blinde toehoorders zich een beeld kunnen vormen. ‘Ik zie niks’, zegt Jan Annemans. ‘Maar door de uitleg van Machteld krijg ik toch een beeld van de kunstwerken.’

‘Dit is een halve vrouw’, zegt De Schrijver over het schilderij De overstroming van Magritte. ‘Hoe een halve’, vraagt Annemans. ‘Alleen haar onderlichaam is zichtbaar’, antwoordt de gids. ‘De bovenste helft is door de lucht aan het gezicht onttrokken, zoals op de achtergrond een stad onder water staat.’

Pissoir

‘Van rondleidingen met blinden leer ik altijd bij over kunst’, zegt De Schrijver. ‘Zij nemen dingen waar die ik niet zie, zoals plooien of details in een beeldhouwwerk. En ze voelen de kou of warmte van de materie. Brons voelt heel anders dan marmer of hout.’

Annemans en Roger Vandemeerssche voelen aan Schildpad
 en wereldbol van Jan Vercruysse. Foto door Antoine Tas 

Blinden en slechtzienden moeten de beelden kunnen aanraken, zegt De Schrijver. ‘Je moet als gids alle zintuigen die ze kunnen gebruiken, aanspreken. Tijdens buitenwandelingen vraag ik slechtzienden of ze kunnen ruiken waar we heen gaan. Ze merken of we richting een pissoir lopen of een chocoladewinkel. Maar hier in het bankgebouw was niet veel te ruiken.’

‘Wij zien met onze vingertoppen’ zegt Vandemeerssche, die sinds een ongeluk in het leger op zijn achttiende slechtziend is. De gepensioneerde Brusselaar is bijzonder te spreken over de rondleiding. ‘Door te voelen vormen wij een eigen gedachte hoe beelden eruitzien. Voor zienden is dat evident, maar blinden en slechtzienden moeten er de tijd voor nemen. Daardoor krijgen wij een beter idee van de details.’

Dit seizoen kunnen blinde of slechtziende bezoekers op 21 maart nog kennis maken met de Belfius-collectie. Behalve de eigen werken is ook moderne kunst van het Gentse museum S.M.A.K. te bewonderen. Ziende kunstliefhebbers zijn ook welkom. Tijdens de herfst en de winter opent Belfius iedere derde zaterdag van de maand zijn kunstcollectie voor het publiek.

@tiesbrock

Geschreven door: Ties Brock