Do’s-and-don’ts bij de zonsverduistering

Of het vrijdag 20 maart bewolkt zal zijn, kunnen we nu nog niet zeggen. Wat wel vast staat, is dat de zon die dag tussen 9.30 uur en 11.45 uur gedeeltelijk zal verdwijnen achter de maan. Het is de eerste zonsverduistering in meer dan vier jaar die zichtbaar is in België en dus een unieke kans om het spektakel met je eigen ogen te aanschouwen.

‘Een zonsverduistering vindt plaats wanneer de zon, de maan en de aarde, in die volgorde, op een lijn staan’, aldus de Vlaamse Volkssterrenwachten. Het licht van de zon wordt geblokkeerd door de maan en bereikt het aardoppervlak niet. Wat wij dan zien, is een zwarte schijf die langzaam voor de zon schuift. Het hele fenomeen duurt hoogstens enkele uren. Het hoogtepunt, wanneer de hemellichamen perfect op een lijn staan en de maan de zon dus maximaal bedekt, is al voorbij na enkele minuten.

Tijdens dat hoogtepunt wordt het donker, alsof het nacht is. Je kan sterren zien opduiken aan de hemel. Ook dieren reageren op de eclips. Vogels houden op met fluiten, kippen gaan op stok en koeien trekken naar de stal.

Er zijn verschillende soorten zonsverduisteringen. De eerste mogelijkheid is een totale verduistering, waarbij de maan perfect voor de zon komt te staan. De schijf van de zon is helemaal bedekt en als toeschouwer kan je de corona zien, de atmosfeer van de zon. Een totale verduistering is telkens maar in een klein gebied op aarde zichtbaar. Wie dit op 20 maart wil zien, moet naar het noorden van de Atlantische Oceaan. ‘De zon verdwijnt volledig achter de maan in een strook die zich uitstrekt van het zuiden van Groenland via de Faroëreilanden, tot het Noorse Spitsbergen’, klinkt het.

Smiley

Een groter deel van de aarde zal tegelijk een gedeeltelijke eclips zien. Bij deze tweede categorie zonsverduistering passeert de maan ook voor de zon, maar blijft er steeds een stuk van de zon zichtbaar. Dit is wat wij over enkele weken meemaken in België. De maan zal de zon voor 83% bedekken, waardoor de zon er als een ‘smiley’, een lachend gezichtje, uit zal zien.

Een derde type zonsverduistering, is de ringvormige eclips. ‘De diameter van de zon is ongeveer vierhonderd keer groter dan die van de maan en de zon staat toevallig ook vierhonderd keer verder van de aarde dan onze eigen satelliet. Daardoor wordt bij een volledige eclips de zonneschijf perfect afgedekt.’ De maan draait echter niet in een perfecte cirkel rond de aarde, maar in een licht ellipsvormige baan. Soms staat ze dus wat dichter bij de aarde en soms juist iets verder weg. In dat laatste geval zal de maanschijf lichtelijk kleiner lijken dan de zon en die niet volledig bedekken. Er is dan nog een dunne ring van de zon zichtbaar.

Creatief met een schoendoos

De veiligste manier om naar een zonsverduistering te kijken, is met een speciaal eclipsbrilletje. Dit zwakt het licht af en filtert de schadelijke zonnestraling. ‘Wie nog een brilletje heeft liggen van de eclips van 1999, koopt toch best een nieuw exemplaar. De filters kunnen immers beschadigd zijn’, waarschuwen de Vlaamse sterrenwachten. Brilletjes zijn verkrijgbaar bij de sterrenwachten en bij de betere opticiens. Je kan ook zelf aan de slag met wat papier en een oude schoendoos. Instructies om je eigen donkere kamer, een camera obscura, te maken, zie je in het onderstaande filmpje.

Wat je zeker niet mag doen, is door een verrekijker of telescoop turen. Ook zonnebrillen zijn geen goed idee. Die houden niet genoeg licht tegen. Het licht van de zon kan je ogen onherroepelijk beschadigen, zelfs als je tijdens het hoogtepunt van de verduistering kijkt. Bij de Vlaamse sterrenwachten kan je de eclips bekijken door een telescoop of verrekijker, omdat ze gebruik maken van speciale filters. Maar hierbij geldt: ‘Don’t try this at home!’

Een laatste mogelijkheid om de zonsverduistering te bekijken, is een speciale eclipsvlucht. Een vliegtuig brengt je tot boven de wolken en naar de zone waar de totale verduistering zichtbaar is. Je kan kiezen voor een formule van 475 of 950 euro waarbij je ook onder andere een eclipsbril, glaasje champagne en een diner krijgt. De plaatsen zijn beperkt, dus snel inschrijven is de boodschap.

Is een eclipsvlucht toch net iets boven je budget maar wil je wel genieten van deskundige uitleg en apparatuur, dan kun je terecht bij de Vlaamse sterrenwachten.

@AnDierickx

Geschreven door: An Dierickx